W książce Współczesna psychoanaliza brytyjska czołowi przedstawiciele tego kierunku wyjaśniają, czym jest psychoanaliza, w jaki sposób się rozwijała, prezentując także społeczny i intelektualny kontekst, w jakim należy rozpatrywać jej koncepcje.

Książka powstała w oparciu o wykłady wygłaszane w Brytyjskim Towarzystwie Psychoanalitycznym. Teksty te w przystępny i interesujący sposób omawiają takie zagadnienia jak:

• perwersje seksualne,

• trauma i możliwość powrotu do równowagi,

• fantazja i rzeczywistość,

• interpretacje i przeniesienie,

• dwa spojrzenia na kompleks Edypa,

• identyfikacja projekcyjna,

• pozycje: paranoidalno-schizoidalna i depresyjna,

• symbolizm i sny.

Doświadczenie kliniczne i superwizorskie autorów sprawia, że z niezwykłą precyzją objaśniają skomplikowane i często błędnie rozumiane pojęcia, ilustrując wykorzystanie teorii psychoanalitycznej w praktyce licznymi przykładami klinicznymi.

Spis treści

Część I - Podstawowe pojęcia i ból psychiczny

1. Obrony, Catia Galatariotou

2. Pozycja paranoidalno-schizoidalna, Betty Joseph

3. Pozycja depresyjna, Priscilla Roth

4. Zawiść i jej związki z poczuciem winy oraz identyfikacją projekcyjną, Kate Barrows

Część II – Symbolizacja

5. Sprzyjające środowisko, Jennifer Johns

6. Tworzenie symbolu i budowanie świata wewnętrznego, Giovanna Rita Di Ceglie

7. Ewolucja teorii marzeń sennych, Susan Budd

Część III - Seksualność i kształtowanie się poczucia tożsamości

8. Tożsamość płciowa i rzeczywistość, M. Egle Laufer

9. Kobiecość, Dana Birksted-Breen

10. Kompleks Edypa, Michael Feldman

11. Kopleks Edypa II, Gregorio Kohon

Część IV - Pacjent i analityk

12. Przeniesienie i przeciwprzeniesienie. Podejście historyczne, Margret Tonnesmann

13. Identyfikacja projekcyjna, Priscilla Roth

14. Dwa podejścia do interpretacji oraz związki między nimi, David Riley

Część V - Ekstremalne stany psychiczne

15. Perwersja - sadyzm i przetrwanie, Don Campbell

16. Trauma i możliwość powrotu do równowagi, Caroline Garland

O autorach

Kate Barrows – psychoanalityk szkoleniowy Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego i psychoterapeutka dzieci (szkolenie odbyła w Tavistock Clinic). Pisze artykuły i wygłasza wykłady poświęcone rozmaitym zagadnieniom klinicznym i literackim. Mieszka i pracuje w Bristolu.

Dana Birksted-Breen – psychoanalityk szkoleniowy Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Obecnie jest redaktorem naczelnym serii wydawniczej New Library of Psychoanalysis. Napisała między innymi: The Birth of a First Child: Towards an Understanding of Femininity (Tavistock, 1975); Talking with Mothers (Jill Norman, 1981 i Free Association Books, 1989); The Gender Conundrum: Contemporary Psychoanalytic Perspectives on Femininity and Masculinity (Routledge, New Library of Psychoanalysis, 1993). Za artykuł Phallus, Penis and Mental Space uzyskała w 1995 międzynarodową

nagrodę (International Journal of Psychoanalysis, 1996:77, 4). Wykłada i uczy w wielu krajach oraz prowadzi prywatną praktykę w Londynie.

Susan Budd jest członkiem Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, prowadzi prywatną praktykę w Londynie i Oxfordzie. Jest członkiem kolegiów redakcyjnych czasopism International Journal of Psychoanalysis i British Journal of Psychotherapy oraz komitetu zarządzającego Muzeum Freuda. Przez wiele lat pełniła funkcję zewnętrznego konsultanta programu szkoleniowego TCPP (Training in Contemporary Psychoanalytic Psychotherapy) w Birmingham. Z wykształcenia jest socjologiem i historykiem.

Don Campbell – psychoanalityk szkoleniowy (w obszarze pracy z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi) Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego oraz jego byłym prezesem. W przeszłości był też kierownikiem Portman Clinic. Pisał o takich zjawiskach i problemach jak: przemoc, samobójstwo, nadużycia seksualne, fetyszyzm i okres dojrzewania. Obecnie pełni funkcję sekretarza generalnego Międzynarodowego Stowarzyszenia Psychoanalitycznego (International Psychoanalytical Asscociation).

Giovanna Rita Di Ceglie – psychoanalityk i psychiatra. Należy do Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, prowadzi prywatną praktykę w południowym Londynie.

Michael Feldman ukończył studia psychologiczne i medyczne w Londynie, a następnie odbył podyplomowe szkolenie psychiatryczne w Instytucie Psychiatrii w szpitalu Maudsley, gdzie pracował następnie jako konsultant na oddziale psychoterapii. Od roku 1998 prowadzi pełnoetatową praktykę psychoanalityczną. Jest psychoanalitykiem szkoleniowym i superwizorem Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, prowadzi także szkolenia kliniczne w Europie. Wspólnie z Elizabeth Bott Spillius redagował tom prac Betty Joseph, opublikował wiele artykułów poświęconych technice psychoanalitycznej.

Catia Galatariotou jest członkiem stowarzyszonym Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Pracowała jako adwokat, studiowała także historię sztuki i literaturę angielską, napisała pracę doktorską poświęconą historii kultury bizantyjskiej. Obecnie pracuje jako historyk, prowadzi też prywatną praktykę psychoanalityczną w Londynie.

Caroline Garland początkowo studiowała literaturę angielską w Cambridge, następnie podjęła studia psychologiczne a z czasem również szkolenie psychoanalityczne. Obecnie prowadzi prywatną praktykę, pracuje także w Tavistock Clinic na oddziale terapii dorosłych. Prowadzi tam wykłady, szkolenia i pracę kliniczną

Jennifer Johns zanim została psychoanalitykiem, pracowała jako lekarz rodzinny i zawsze interesowały ją kwestie związków między ciałem i umysłem, a także rozwój psychiczny. W trakcie szkolenia psychoanalitycznego przez krótki czas korzystała z superwizji Donalda Winnicotta (doświadczenie to przerwała śmierć Winnicotta). Prowadzi prywatną praktykę psychoanalityczną i uczy psychoterapii, zarówno prywatnie jak i w szpitalu University College w Londynie. Obecnie jest przewodniczącą Winnicott Trust, organizacji odpowiedzialnej za publikację prac Winnicotta. Wspólnie z Rayem Shepherdem i Helen Taylor Robinson redagowała Thinking About Children (Karnac Books, 1996), ostatniego tomu wcześniej niepublikowanych prac Winnicotta.

Betty Joseph jest honorowym członkiem i psychoanalitykiem szkoleniowym Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Prowadzi praktykę prywatną w Londynie, pracuje z dorosłymi i z dziećmi. Zbiór jej artykułów zatytułowany Psychic Equilibrum and Psychic Change został opublikowany w 1989 (Routledge). W roku 1995 otrzymała w Nowym Jorku nagrodę Mary S. Sigourney.

Gregorio Kohon – psychoanalityk szkoleniowy Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. W roku 1988, wspólnie z Valli Shaio Kohon, założył Brisbane Centre for Psychoanalytic Studies, którym kierował do roku 1994. Jest redaktorem książek: The British School of Psychoanalysis – The Independent Tradition (1986) oraz The Dead Mother – The Work of André Green (1999). W roku 1999 Karnac opublikował jego książkę No Lost Certainties to be Recovered. Kohon wydał także trzy tomy wierszy po hiszpańsku, a powieść Papagayo Rojo, Pata del Palo (Libros del Zorzal, 2003) znalazła się w finale konkursu o nagrodę Fernando Lara w roku 2001.

M. Eglé Laufer jest członkiem i psychoanalitykiem szkoleniowym Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, konsultantem i członkiem-założycielem Brent Adolescent Centre. Wspólnie z Mosesem Lauferem napisała książkę Adolescent Development and Developmental Breakdown, a także wspólnie z nim redagowała Developmental Breakdown and Psychoanalytic Treatment in Adolescence.

David Riley – członek Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Ukończył kurs psychoterapii dorosłych w Tavistock Clinic. Prowadzi prywatną praktykę psychoanalityczną w Londynie. Wcześniej pracował jako psycholog kliniczny, a następnie w niepełnym wymiarze godzin jako psychoterapeuta w państwowej służbie zdrowia, był też honorowym konsultantem zarządu London Clinic of Psychoanalysis.

Priscilla Roth – psychoanalityk szkoleniowy i superwizor Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Do roku 2002 była głównym psychoterapeutą dzieci i młodzieży w Tavistock Clinic. Prowadzi działalność szkoleniową w Wielkiej Brytanii i za granicą, opublikowała wiele artykułów poświęconych psychoanalizie. Obecnie prowadzi prywatną praktykę psychoanalityczną w Londynie.

Richard Rusbridger – psychoanalityk szkoleniowy i analityk dziecięcy Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Prowadzi prywatną praktykę psychoanalityczną w Londynie. Szkolenie w psychoterapii dzieci odbył w Tavistock Clinic. Jest członkiem Sekcji Edukacyjnej International Journal of Psychoanalysis oraz rady doradczej serii wydawniczej New Library of Psychoanalysis.

Margret Tonnesmann jest członkiem stowarzyszonym Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego oraz Brytyjskiego Stowarzyszenia Psychoterapeutów. Od lat uczy i prowadzi superwizje dla psychoanalityków i psychoterapeutów. Jest autorką artykułów poświęconych różnym zagadnieniom, szczególnie brytyjskiej grupie Niezależnych, a także redaktorką książki About Children and Children No Longer.

Fragment z Wprowadzenia

„Funkcjonują dwa przesądy na temat psychoanalityków: że w żadnej sprawie nie mogą dojść do porozumienia, oraz że są absolutnie monolityczni i niewzruszeni, trzymają się swoich przekonań tak, jakby były to dogmaty religijne. Przesądy te często są artykułowane, gdy dyskutuje się status psychoanalizy. Czytelnicy, którzy nigdy nie uczestniczyli w wykładach Brytyjskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego, mogą dzięki lekturze tej książki zorientować się, co angielscy psychoanalitycy myślą o najważniejszych tematach ich dziedziny i jak stosują teorię w praktyce. Czytelnik zaskoczony – podobnie jak zaskakująca dla uczestników seminariów bywa różnorodność myślenia analityków – tym jak wiele rozmaitych punktów widzenia omawiamy, może zadać sobie pytania: Czy psychoanaliza jest nauką? Jeżeli nie, to czy to znaczy, że jest religią? Zatrzymamy się teraz nad pytaniem, czym jest wiedza psychoanalityczna i jak jest ona przekazywana.

Freud początkowo miał nadzieję, że psychoanaliza zostanie uznana za naukę. Gdy spojrzymy na stosowane przez niego terminy i analogie, dojdziemy do wniosku, że myślał o stworzeniu nauki na wzór fizyki lub chemii. Miał nadzieję, że odkrycia w dziedzinie neuroanatomii potwierdzą lub zastąpią stworzony przez niego model umysłu. Jednocześnie zdawał sobie sprawę, że praktyka psychoanalizy polegała na czymś zupełnie innym: dwoje ludzi rozmawia ze sobą, jeden próbuje zrozumieć drugiego. Dostrzegł, że pojawiły się pytania dotyczące subiektywności: użycia języka, relacji społecznych i kluczowego znaczenia takich pojęć jak „dojrzały”, „męski”, „kobiecy”, a także emocjonalnej reakcji na drugą osobę. Zrozumiał, że historie pacjentów można traktować jako rodzaj narracji. Innymi słowy w pismach Freuda znajdujemy poparcie dla nieomal każdego podejścia – pozytywistycznego, relatywistycznego, fenomenologicznego, strukturalistycznego, monistycznego i tym podobnych. Zwolennicy i krytycy Freuda są mniej pluralistyczni.

Typowy zabieg polega na tym, że definiuje się tylko jedną formę wiedzy jako prawomocną, a następnie twierdzi się, że psychoanaliza mieści się w kryteriach tej definicji albo nie. Dla niektórych filozofów nauki psychoanaliza, aby była wiarygodna, musi być czymś na kształt „twardej” nauki. Strukturaliści oczekują, że będzie zajmować się przede wszystkim językiem i sposobem jego używania. Lekarze chcą, by psychoanaliza przyjęła medyczny model diagnozowania i leczenia oparty na teoriach etiologii chorób i wspierany przez model podwójnie ślepych badań. Interesujący wydaje się fakt, że gdy okazuje się, iż psychoanaliza nie spełnia wymaganych kryteriów, zazwyczaj jest odrzucana jako „religia”. Religia w naszych czasach stała się rodzajem kosza, do którego wrzuca się zbiór wiedzy nie uznawanej przez świeckich intelektualistów. Większość psychoanalityków, podobnie jak Freud nie jest religijna, zdajemy sobie jednak sprawę z tego, że zajmujemy się tym, co nieznane i irracjonalne, pomijane, a przede wszystkim tymi częściami nas samych, które straciliśmy, ponieważ nie chcemy ich znać. W obrębie psychoanalizy występują różne punkty widzenia. Pojawia się pytanie, jak przyswajać te punkty widzenia, pamiętając jednocześnie, że powodzenie naszej pracy klinicznej determinuję rozmaite ważne kryteria; że możemy się mylić; że istnieje coś takiego, jak perspektywa psychoanalityczna i że istnieją odmienne perspektywy. Doskonałe omówienie tych zagadnień oraz obronę pluralizmu, nie będącego kompletnym relatywizmem, znaleźć można u Hamilton (1996; rozdział 2).

Jak można w takich okolicznościach zdefiniować zawód psychoanalityka? Owocne podejście, podobnie jak w historii nauki, nie polega na pytaniu o to, czy działania psychoanalityka spełniają kryteria określone przez kogoś jako „naukowe”, ale raczej na dociekaniu, w jaki sposób ktoś, kto nazywa sam siebie naukowcem, uczy się swojej dziedziny. W jaki sposób uczy się zadawać sam sobie właściwe pytania i jak szuka odpowiedzi? (Ravetz, 1971). W rozdziałach tej książki Czytelnik może dowiedzieć się, w jaki sposób niektórzy brytyjscy psychoanalitycy szukają odpowiedzi na te pytania: patrzą na fakty kliniczne i wracają do tekstów ważnych poprzedników, by zinterpretować te fakty, a jednocześnie zdają sobie sprawę, że pojęcia, których nas uczono i na których opieramy nasze obserwacje kliniczne, mogą ulegać zniekształceniom i wypaczać się.”

Susan Budd i Richard Rusbridger